Η οικονομική, κοινωνική, πολιτική ανασυγκρότηση της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη και το ευρώ: αυτό είναι το νέο εθνικό πρόταγμα της χώρας.
Η Ελλάδα βιώνει τις συνέπειες μιας διπλής κρίσης, εγχώριας και ευρωπαϊκής.
Η κρίση του ευρώ ξέσπασε, το 2010, στην Ελλάδα επειδή η χώρα βρέθηκε στη συνολικά χειρότερη οικονομική κατάσταση από οποιοδήποτε άλλο μέλος της Ευρωζώνης. Οι ευθύνες πρέπει πρωτίστως να αναζητηθούν στο εσωτερικό της χώρας:
– Για τα ελλείμματα που διογκώθηκαν ανεξέλεγκτα, με αποκορύφωμα τη μοιραία διετία 2007-2009, κι έγιναν κατανάλωση και πελατειακή κατασπατάληση δημόσιων πόρων.
– Για την εκτεταμένη σε όλα τα επίπεδα διαφθορά του πολιτικού συστήματος.
– Για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν, αφού οι επιτήδειες κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες της αδράνειας και της διαπλοκής φρόντιζαν να τις αναβάλλουν διαρκώς.
– Για την αποτυχία αξιοποίησης του ευνοϊκού περιβάλλοντος σταθερότητας και χαμηλών επιτοκίων του ευρώ, που μετατράπηκε σε ξέφρενο δανεισμό αντί να επιφέρει τη δημοσιονομική εξυγίανση ή να χρηματοδοτήσει ένα αναπτυξιακό σχέδιο.
Έτσι η χώρα μας, μετά τον εθνικό άθλο της ένταξης στο ευρώ, απέτυχε να προσαρμοστεί στους περιορισμούς και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που συνεπαγόταν η συμμετοχή στο κοινό νόμισμα.
Όμως η κρίση δεν ήταν μόνο ελληνική. Ήταν ταυτόχρονα κρίση της Ευρωζώνης, που προκλήθηκε από τα θεσμικά κενά της ΟΝΕ και τις πολιτικές και διαχειριστικές ανεπάρκειες της συντηρητικής πλειοψηφίας της ΕΕ.
Στη χειρότερη οικονομική κρίση της μεταπολεμικής περιόδου, η Ελλάδα βρήκε απέναντί της μια Ευρώπη συντηρητική, ανέτοιμη και μυωπική. Μετά από παλινδρομήσεις και καθυστερήσεις, οι εταίροι στήριξαν τελικά την Ελλάδα στο ευρώ. Η κρίση έφερε το Μνημόνιο –και όχι το Μνημόνιο την κρίση. Όμως οι αμφιταλαντεύσεις, η αποσπασματική λογική και η πλημμελής εφαρμογή, μεγέθυναν το κόστος προσαρμογής και ευνόησαν τη διάχυση της κρίσης.
Η θεσμική και διαχειριστική αδυναμία της Ευρώπης έχει αφήσει τα αποτυπώματά της. Ύφεση, ανεργία και φτώχεια, οι πληγές είναι ανοιχτές στον ευρωπαϊκό Νότο και ιδίως στην Ελλάδα. Η μονομερής επιβολή της λιτότητας χωρίς αντισταθμιστικές πολιτικές σταθεροποίησης και συνοχής σε Ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν δημιουργήσει βαθύ εσωτερικό ρήγμα στην Ευρωζώνη. Το ευρώ, κορυφαίο επίτευγμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, κινδυνεύει να γίνει παράγοντας διάλυσης της Ευρώπης.
Για πρώτη φορά από τη δεκαετία του ’80 στη χώρα μας, οι αρνητικές για την ΕΕ θέσεις είναι τόσο μαζικές. Η κρίση έχει ενισχύσει τον ακραίο εθνικολαϊκισμό, έχει ξεθάψει ιστορικούς αταβισμούς που θεωρούσαμε ότι ανήκουν στο παρελθόν, έχει τροφοδοτήσει την ξενοφοβία, τον ανορθολογισμό, τη συνομωσιολογία. Και πλέον, το ίδιο το τέρας του φασισμού έχει εγκατασταθεί στην ελληνική κοινωνία.
Η ισοπεδωτική λιτότητα εκφράζεται με υψηλή ανεργία, φυγή χιλιάδων από τη χώρα, φτωχοποίηση αλλά και σταδιακή αποδυνάμωση της εθνικής κυριαρχίας, που με τη σειρά της έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων στους θεσμούς και στο εγχώριο πολιτικό σύστημα.
Όμως η οδυνηρή εμπειρία της κρίσης πρέπει να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη δέσμευση της Ελλάδας στην κοινή ευρωπαϊκή πορεία. Όπως η κρίση ήταν αποτέλεσμα κοινών αποτυχιών Ελλάδας και ΕΕ, έτσι και η έξοδος στην ανάπτυξη μπορεί να προέλθει μόνο από κοινή συντονισμένη προσπάθεια Ελλάδας και ΕΕ. Δεν θα βγούμε από την κρίση εάν δεν καταφέρουμε να λειτουργήσουμε ως «κανονική» ευρωπαϊκή χώρα, εάν δεν αναγάγουμε σε απόλυτη προτεραιότητα τη δημιουργία μιας υγιούς, παραγωγικής και ανταγωνιστικής οικονομίας, που θα υποστηρίζεται από ένα λειτουργικό, κοινωνικά δίκαιο κράτος.
Καθώς η Ελλάδα πλησιάζει προς τη διαφαινόμενη έξοδο στις αγορές, πρέπει να εκπονήσει, μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους και χωρίς πια την παρέμβαση του ΔΝΤ, ένα Ολοκληρωμένο Σχέδιο Ανασυγκρότησης. Με όραμα και πρόγραμμα, συγκεκριμένους στόχους και καταγραφή επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων. Με ανάλυση των επιπτώσεων και λογοδοσία.
