“Είναι ώρα αποφάσεων για όλους μας. Ελπίζοντας ότι και η ηγεσία της Δράσης θα αποφασίσει ανάλογα, κάποιοι αποφασίσαμε, ατομικά, να ενώσουμε τις φιλελεύθερες, δημοκρατικές και προοδευτικές ανησυχίες μας και με αυτήν την νέα προσπάθεια αξιόλογων ανθρώπων και φίλων.”
Με αυτή την ανάρτηση στο facebook εξέφρασα τη διάθεσή μου να παρακολουθήσω από κοντά και όσο ενεργά μπορώ την εξέλιξη της «κίνησης των 58». Δεν παραιτήθηκα από τη ΔΡΑΣΗ και την Κεντρική Επιτροπή, όπου οι φίλοι της ΔΡΑΣΗΣ με εξέλεξαν. Και δεν σκοπεύω να το κάνω, εκτός αν αλλάξουν πολύ κάποια πράγματα.
Έχω επανειλημμένα εκφράσει την «κούρασή» μου με την αέναη αναζήτηση «αριστερών» λύσεων σε υπαρκτά και σημαντικά προβλήματα. Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μετεμφυλιακή «αριστερή αρρώστια» είναι πολύ σοβαρή και αφήνει «κουσούρια». Προς θεού, δεν εννοώ ότι ο οποιοσδήποτε αυτοαποκαλούμενος αριστερός είναι … άρρωστος. Εννοώ, όμως, ότι η idée fixe με την «αριστεροσύνη» έχει περισσότερη σχέση με life-style, παρά με αποδεδειγμένη πολιτική αποτελεσματικότητα.
Δεν υπάρχει αριστερή ή δεξιά λύση στην ανεργία, την αμορφωσιά, την έλλειψη ανοχής για το διαφορετικό και τη ροπή προς την κάθε μορφής μικρή παρανομία και αντικοινωνική συμπεριφορά. Διάλεξα τέσσερα τυχαία αλλά καίρια χαρακτηριστικά της κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής μας πραγματικότητας που πιστεύω ότι βρίσκονται στη ρίζα της σημερινής, αλλά και διαχρονικής μας παρακμής.
Τον τελευταίο καιρό κυκλοφόρησαν σε ελληνική μετάφραση τρία πολύ σημαντικά βιβλία. Κάποιοι ίσως τα είχαμε διαβάσει, αλλά νομίζω ότι οι εκδότες και η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ που τα κυκλοφόρησε σχεδόν δωρεάν πρόσφεραν υπηρεσία στην παρούσα φάση της ελληνική … παράνοιας που φέρνει η απελπισία. «Η Άνοδος του Χρήματος» του Niall Ferguson, “H Ευρώπη μετά τον Πόλεμο» του Tony Judt και η «Σκοτεινή Ήπειρος» του Mark Mazower. Τα τρία αυτά βιβλία προτείνω να διαβαστούν σε συνδυασμό και με το “Why Nations Fail” των Acemoglu και Robinson, που δεν είμαι σίγουρος αν έχει μεταφρασθεί, όπως και το “War in the World” επίσης του Niall Ferguson. Για εμένα, τουλάχιστον, ξεκαθάρισαν πάρα πολλά πράγματα. Αν θέλετε, βρήκα θεωρητική βάση σε πράγματα που αισθανόμουν και πίστευα όλη μου τη ζωή.
Από τα σημαντικά αυτά έργα, βγαίνουν δύο τεράστια, διαχρονικά και καθολικά διδάγματα που, αν μη τι άλλο, θα έπρεπε να κάνουν όλους μας να είμαστε πολύ πιο δεκτικοί και συγκαταβατικοί σε πολιτικές προσπάθειες, ιδιαίτερα όταν κινούνται σε μεταρρυθμιστική λογική. Το πρώτο είναι ότι όλοι οι «-ισμοί», όπως έχουν εφαρμοσθεί κατά κόρον, όχι ως ιδεολογίες, αλλά ως πολιτικές πρακτικές, σε διάφορες ιστορικές στιγμές, απέτυχαν παταγωδώς, αν μέτρο επιτυχίας θεωρηθεί η διαρκής ευημερία των πολλών. Το δεύτερο είναι ότι η Πολιτική φαίνεται να έχει ελάχιστη ως καμία σχέση με την ηθική.
Λέγεται ότι Πολιτική είναι η «διαχείριση της εξουσίας». Ιστορικά, η εξουσία πηγαίνει στους ισχυρούς, σύμφωνα με το εκάστοτε σύστημα αξιών. Στις πρώιμες κοινωνίες, η ισχύς συνδυάζεται με τη φυσική δύναμη και, συνεπώς, με τη βία. Σταδιακά, κυριάρχησε η «δύναμη των ιδεών», εναποθέτοντας την εξουσία αλλού στα χέρια σοφών γερόντων και αλλού σε φιλοσόφους, αλλά και δημαγωγούς. Σταδιακά, η εξουσία αποκτάται και ασκείται λιγότερο μέσω βίας και καταναγκασμού και περισσότερο μέσω πειθούς και συναίνεσης, με κατάληξη τη Δημοκρατία ως τρόπο κατάκτησης και διατήρησης της εξουσίας. Μπορεί, συνεπώς, να πει κανείς ότι Πολιτική είναι η διαχείριση των ιδεών και της δημοκρατίας, αλλά δεν ξεχνάμε ότι το ναζιστικό κόμμα πήρε στη Γερμανία 2,5% το 1928 και την εξουσία με 38% το 1933.
Άλλοι προβάλλουν εναλλακτικά τον ισχυρισμό ότι Πολιτική είναι «η διαχείριση των συμβόλων». Τα σύμβολα γίνονται και φορείς ιδεών, όπως, για παράδειγμα, τα κομματικά σήματα, αλλά και η σβάστικα, το σφυροδρέπανο, ο σταυρός και η σημαία. Τα σύμβολα αναφέρονται και σε αισθήματα όπως η ελπίδα, ο φόβος, το μίσος, η εθνική υπερηφάνεια κλπ. Τα σύμβολα, δηλαδή οι ιδέες και τα συναισθήματα που επικρατούν κάθε φορά εξαρτώνται από τη «φάση ταλάντωσης» του εκκρεμούς του, κατά Φρόυντ, δισυπόστατου της ανθρώπινης φύσης μεταξύ αγάπης και μίσους, καλού και κακού. Με άλλα λόγια μιλάμε για την ηθική στην Πολιτική.
Κάπως έτσι βλέπω εγώ τόσο τη ΔΡΑΣΗ όσο και την «κίνηση των 58». Ήμουν υποψήφιος στις εκλογές του Μάη του 2012 γιατί πιστεύω ότι αυτό που λείπει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και η αποκατάσταση ενός ελάχιστου επιπέδου ειλικρίνειας και πολιτικής εντιμότητας, ακόμη και ηθικής, μεταξύ λαού και κυβέρνησης. Πιστεύω ότι όσοι συγκροτούν την κίνηση των 58 κάτι τέτοιο συμβολίζουν ακόμη και αν θέλουν λίγο «αριστερό» άρωμα για … σιγουριά. Είναι μία ομάδα ανθρώπων που έχουν πολλά να προσφέρουν, ακόμη και με το προσωπικό τους παράδειγμα. Αν η ηγεσία της ΔΡΑΣΗΣ «κατέβει από το ψηλό της άλογο» και οι «58» δεχτούν ότι το … ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ προσφέρουν μεν «νομιμοποιητικά αριστερά πιστοποιητικά», αλλά όχι τη φρεσκάδα της δημιουργικής προσπάθειας ενός φιλελεύθερου χώρου, ένα πολύ πιο δυναμικό και σύγχρονο πολιτικό ρεύμα μπορεί να δημιουργηθεί, ίσως για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια.
Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος είναι Καθηγητής Οργάνωσης και Οικονομικών της Υγείας
